Czas pracy kierowców zawodowych

Na pracę zawodowych kierowców często składają się też przerwy, rozładunki i załadunki. Jak w takim razie powinno liczyć się ich godziny pracy?

Prowadzę firmę, która zatrudnia kierowców. Zdarza się, że kierowca "pauzuje się" o godz. 16, później o godz. 3 ma rozładunek, a o 4:30 idzie spać. Kolejny ładunek dostaje o godz. 10, rusza w trasę i jedzie do godz. 13, bo kończy mu się czas pracy. Kierowca twierdzi, że czas między rozładunkiem a załadunkiem (podczas którego spał), zalicza mu się do pracy w godzinach nocnych. Proszę o pomoc w interpretacji, jak rozliczyć czas, kiedy kierowca śpi?
Na pytanie odpowiada Marcin Muza, radca prawny z MGS Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów Mądry, Sznycer, Cwalina-Kowalewska, Sambożuk Sp.p.

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że w opisanej przez czytelnika sytuacji zastosowanie znajdą przepisy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku (tj. z dnia 30 sierpnia 2012 roku, Dz.U. z 2012 roku, poz. 1155, ze zm.) oraz Rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 roku w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (dalej "Rozporządzenie 561/2006"). Przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy (tj. z dnia 13 kwietnia 2018 roku, Dz.U. z 2018 roku, poz. 917, ze zm.) stosowane będą tu jedynie w zakresie nieuregulowanym wskazanymi aktami prawnymi.

Pytanie czytelnika sprowadza się do ustalenia, czy do czasu pracy kierowcy wliczany jest czas pomiędzy rozładunkiem a załadunkiem, w trakcie którego nie wykonywał on pracy (zgodnie z informacją czytelnika kierowca spał) oraz czy czas ten zalicza się kierowcy do pracy w godzinach nocnych. Innymi słowy chodzi o wskazanie, jakie czynności zaliczamy do czasu pracy kierowcy, a jakich w świetle przepisów zaliczyć nie możemy.

Zgodnie ze wskazanymi jw. regulacjami (art. 4 lit. d Rozporządzenia 561/2006) "przerwa" oznacza okres, w którym kierowca nie może prowadzić pojazdu ani wykonywać żadnej innej pracy, wykorzystywany wyłącznie do wypoczynku, zaś "inna praca" oznacza czynności zdefiniowane jako czas pracy w art. 3 lit. a) dyrektywy 2002/15/WE, z wyjątkiem "prowadzenia pojazdu", włącznie z wszelką pracą dla tego samego lub innego pracodawcy, w sektorze transportowym lub poza nim. Co istotne, przytoczony art. 3 lit. a Dyrektywy obejmuje w szczególności czynności związane z załadunkiem oraz rozładunkiem.

Podobnie w tym zakresie kwestie te normuje polska ustawa o czasie pracy kierowców. Zgodnie bowiem z art. 6 tego aktu prawnego "czasem pracy kierowcy jest czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy, która obejmuje wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu drogowego, w szczególności: prowadzenie pojazdu, załadowywanie i rozładowywanie oraz nadzór nad załadunkiem i wyładunkiem, nadzór oraz pomoc osobom wsiadającym i wysiadającym, czynności spedycyjne, obsługę codzienną pojazdów i przyczep, inne prace podejmowane w celu wykonania zadania służbowego lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy, niezbędne formalności administracyjne, utrzymanie pojazdu w czystości. Czasem pracy kierowcy jest również czas poza przyjętym rozkładem czasu pracy, w którym kierowca pozostaje na stanowisku pracy kierowcy w gotowości do wykonywania pracy, w szczególności podczas oczekiwania na załadunek lub rozładunek, których przewidywany czas trwania nie jest znany kierowcy przed wyjazdem albo przed rozpoczęciem danego okresu. Do czasu pracy kierowcy wlicza się przerwę w pracy trwającą 15 minut, którą pracodawca jest obowiązany wprowadzić, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy kierowcy wynosi co najmniej 6 godzin".

Do czasu pracy kierowcy, zgodnie z art. 7 cytowanej wcześniej ustawy, "nie wlicza się: czasu dyżuru, jeżeli podczas dyżuru kierowca nie wykonywał pracy, nieusprawiedliwionych postojów w czasie prowadzenia pojazdu, dobowego nieprzerwanego odpoczynku, przerwy w pracy, o której mowa w art. 16 ust. 1".

Z powyższego wynika, że jeżeli kierowca uczestniczy aktywnie w czynnościach związanych z załadunkiem i rozładunkiem, tj. np. wykonuje czynności przy pojeździe, demontuje mocowania, odbezpiecza lub zabezpiecza towar, etc. (a tak w praktyce najczęściej to wygląda) to czas taki należy zaklasyfikować jako czas pracy i winien zostać on zarejestrowany na tachografie jako "inna praca". Nieco inaczej należy podejść do kwestii czasu, jaki kierowca przeznacza na oczekiwanie na rozładunek lub załadunek. Rozróżnić tu możemy dwie sytuacje - taką, w której długość czasu oczekiwania jest kierowcy znana oraz taką, gdy kierowca nie wie z góry, ile czasu musi oczekiwać na załadunek lub rozładunek. W świetle przytoczonych jw. przepisów w pierwszej z sytuacji czas należy zaklasyfikować jako okres pozostawania do dyspozycji (na tachografie oznaczyć jako "dyspozycyjność"), zaś w drugiej sytuacji czas taki stanowić będzie "inną pracę" (i tak też należy go oznaczyć na tachografie).