• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Kiedy pracownik może odmówić nadgodzin?

Marcin Muza
1 marca 2018 (artykuł sprzed 6 lat) 
Nieuzasadniona odmowa wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych może być podstawą do nałożenia kary porządkowej lub nawet rozwiązania umowy o pracę. Nieuzasadniona odmowa wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych może być podstawą do nałożenia kary porządkowej lub nawet rozwiązania umowy o pracę.

Przyjmuje się, że praca w godzinach nadliczbowych jest obowiązkiem pracownika. Istnieje jednak kilka okoliczności, w których pracownik może jej odmówić.



Pracuję w pracach interwencyjnych, mam 54 lata i posiadam lekką grupę inwalidzką. Pracuję od poniedziałku do piątku po 8 godzin dziennie, jednak bywa, że pracodawca wymaga ode mnie przyjścia do pracy w sobotę na 8 godzin i w niedzielę na 10. Czy ma takie prawo? Co stanie się, kiedy mu odmówię? Moje zdrowie nie pozwala na taki wymiar pracy.
Na pytanie odpowiada Marcin Muza, radca prawny z MGS Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów Mądry, Sznycer, Cwalina-Kowalewska, Sambożuk Sp.p.

Marcin Muza, radca prawny Marcin Muza, radca prawny
Zgodnie z art. 151 par. 1 kp praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych. Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie: 1) konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii; 2) szczególnych potrzeb pracodawcy.

Za pracę w godzinach nadliczbowych pracownikowi przysługuje oprócz normalnego wynagrodzenia dodatek (w wysokości 50 lub 100 proc. wynagrodzenia, w zależności od tego na jaką porę przypadają godziny nadliczbowe). Praca w godzinach nadliczbowych może być rekompensowana także przez udzielenie czasu wolnego. Zgodnie bowiem z art. 151(2) kp pracownikowi, który wykonywał pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy udzielony pracownikowi do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z nim uzgodnionym. Termin wykorzystania tego dnia powinien być uzgodniony z pracownikiem. Udzielenie dnia wolnego jest obowiązkiem pracodawcy.

Jak często pracujesz w godzinach nadliczbowych?

Choć nie zostało to wyrażone wprost w przepisach Kodeksu pracy to przyjmuje się (w orzecznictwie sądów oraz doktrynie prawa), że praca w godzinach nadliczbowych jest obowiązkiem pracownika. Jako źródła tego obowiązku wskazuje się m.in. na konieczność dbania o dobro zakładu pracy (art. 100 §2 kp) lub obowiązek stosowania się do poleceń przełożonych, jeśli dotyczą one pracy i nie są sprzeczne z przepisami prawa (art. 100 §1 kp).

Nieuzasadniona odmowa wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych może być podstawą do nałożenia kary porządkowej lub nawet rozwiązania umowy o pracę.

Co do zasady pracownik może odmówić wykonania polecenia pracy w godzinach nadliczbowych, gdy:

1) Należy on do grup pracowników szczególnie chronionych, objętych zakazem pracy nadliczbowej. Do grupy tej zaliczamy:
a) kobiety w ciąży (art. 178 § 1 kp),
b) pracowników opiekujących się dzieckiem do lat 4 bez ich zgody (art. 178 § 2 kp),
c) pracowników młodocianych (art. 203 § 1 kp),
d) pracowników niepełnosprawnych, chyba że lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne lub - w razie jego braku - lekarz sprawujący opiekę nad tym pracownikiem wyrazi na to zgodę (art. 15 ust. 3 ustawy z 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych),
e) pracowników pracujących na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, jeżeli praca nadliczbowa podyktowana jest szczególnymi potrzebami pracodawcy (art. 151 § 2 kp).
(2) Zostały już przekroczone dopuszczalne limity godzin nadliczbowych. Polecenie pracodawcy, jako niezgodne z prawem, nie jest dla pracownika wiążące (na podstawie art. 100 § 1 kp),
(3) Pracodawca korzysta ze swojego uprawnienia w sposób sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa lub zasadami współżycia społecznego (na podstawie art. 8 kp). Wskazać tu należy, że skorzystanie z tego uprawnienia na tej podstawie zarezerwowane jest raczej dla sytuacji wyjątkowych. Przyczyną odmowy nie może być np. zmęczenie pracownika.

Z listu czytelnika wynika, że zalicza się on do grupy pracowników niepełnosprawnych, o których mowa w art. 15 ust. 3 ustawy z 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Przepisy tego aktu prawnego stosuje się bowiem między innymi do osób, których niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z przyjętych stopni niepełnosprawności. Art. 3 tej ustawy wskazuje na trzy stopnie niepełnosprawności, tj. 1) znaczny, 2) umiarkowany i 3) lekki. Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Ochrona, którą przewiduje art. 15 ust. 3 przywołanej ustawy dotyczy wszystkich niepełnosprawnych, którzy przedstawią pracodawcy orzeczenie potwierdzające niepełnosprawność, w tym także pracowników o orzeczonej niepełnosprawności w stopniu lekkim. Tym samym, po przedstawieniu przez czytelnika tego orzeczenia pracodawca nie może powierzyć mu wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych. Wskazuję jednocześnie, że ochrona, o której mowa powyżej jest wyłączona w sytuacji osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz gdy, na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę. W związku z tym polecenie czytelnikowi pracy w godzinach nadliczbowych będzie możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy mowa będzie o pracy przy pilnowaniu lub po uzyskaniu zgody lekarza.

Porady prawnika Porady prawnika

Masz wątpliwości dotyczące działań firmy, która cię zatrudnia? Nie wiesz jak postąpić w sporze z pracodawcą, jakie możliwości pozostawia ci prawo pracy? A może po prostu jest temat, który cię nurtuje i chcesz poznać zastosowanie bieżących przepisów? Prześlij swoje pytania mailem: serwispraca@trojmiasto.pl. Na pytania czytelników odpowiadać będą radcy z trójmiejskich kancelarii. Odpowiedzi na wybrane pytania publikowane będą w Serwisie Praca portalu Trojmiasto.pl

O autorze

autor

Marcin Muza

radca prawny, MGS LAW Kancelaria Radców prawnych Mądry, Sznycer, Sambożuk Spółka Partnerska Sp. p.

MGS Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów Mądry, Sznycer, Cwalina-Kowalewska, Sambożuk Sp. p.

Miejsca

Opinie (64) 1 zablokowana

  • Niedlugo, już niedługo... (2)

    Przed nami decydujący moment na zmiany w tej dzikiej polskiej gospodarce. Niestety nie wynika on z "empati" klas wyzszych, natomiast z konieczności. Ratują się co prawda ukraincami, ale ale już niedługo zacznie się czas pracownika. Oczywiście wiadomo- na pierwszy ogień zasouguja smieciowki i inne wynalazki pro niewolnicze.

    • 37 4

    • 2 mln Ukraińców Kaczyński wpuścił, a ciągle przyjeżdżają jeszcze kolejni. To jest chore

      • 1 3

    • Niewolnictwo.

      Jestem 27 letnim niewolnikiem.
      Mieszkam w Gdyni ale mnie wykorzystują w Gdańsku. Jestem wykorzystywany od 18tego roku życia. Chciałem uciec za granicę ale nie mam serca opuszczać tego co tu osiągnąłem oraz w jakimś stopniu uważam że mój język obcy może być niewystarczający, nie osiągnąłem nic istotnego.
      Zazdroszczę innym, zwłaszcza patologi która w ogóle nie znając języka jeździ za granicę i robi wstyd.

      • 0 4

  • Nigdy (1)

    Pracownik jest niewolnikiem pracodawcy i musi robić wszystko co jego pan mu karze.

    • 32 11

    • Tak jest, pracownik musi nawet na wezwanie swego pana-pracodawcy oddać do jego dyspozycji własną żonę, dziewczynę, córkę czy matkę.

      • 5 2

  • w mojej firmie jak mi taki skoczył, że nie będzie robił nadgodzin, to w tym momencie przy wszystkich wyrzuciłem go z pracy (9)

    za darmo tego nie robi, nie podoba się to do widzenia. jak coś to czekają w kolejce Ukraińcy!!!

    • 8 97

    • Co za buc

      • 21 4

    • (1)

      Karma wraca!

      • 17 4

      • Lubię whiskas

        • 0 1

    • Dni takich firm są już policzone.
      Nikt normalny w takiej instytucji nie zostanie.

      • 20 1

    • -spotkaliscie sie w sadzie pracy po korzystnym dla pracownika wyroku :

      -zaplaciles za "mobing"
      -przywrociles go do pracy ,na normalej umowie
      - w najblizszym czasie mozesz spodziewac sie kontroli skarbowej.
      Koncza sie czasy "januszow"biznesmenow ktorzy ludzi mieli za stolec.
      -

      • 19 0

    • Frajer jestes nie szef

      Pracowałem u takiego "pracodawcy" a raczej zapier...em.zebrania robił pod biurem i mordę umiał drżeć że na wasze miejsce jest 100 innych.jak odchodziłem to prosił abym został 8lat pracy itd...powiedzialem mu że przecież jest za bramą 100 osób na moje miejsce.jak to się mówi (z niewolnika nie zrobisz pracownika)

      • 16 0

    • Kogo to obchodzi Janusz?

      • 0 1

    • Czyli...

      Murzyni w Polsce.

      • 0 0

    • w mojej firmie...

      głupota nie boli głupka tylko wszystkich do okoła

      • 0 0

  • (4)

    Kto rezygnuje z nadgodzin? Każdy chce jak najwięcej bo podstawy są żenująco niskie.

    • 9 41

    • (2)

      Np ten co musi dorabiać po swoim etacie w innej firmie

      • 13 0

      • (1)

        To się nie rozumiemy bo u nas nadgodziny są płatne.

        • 1 2

        • A u mnie zazwyczaj ich nie ma więc mam też drugą pracę. Drugiego pracodawcy nie obchodzi że pierwszy akurat dziś sobie wymyślił że mam zostać 3h dłużej

          • 0 0

    • I czym się taki pracownik różni od niewolnika? Robisz tylko na opłaty i żarcie. Jeśli nawet uzbierasz coś z tych nadgodzin, to i tak jesteś zbyt zje...any, żeby gdzieś pójść, wyjść do kina etc. Przypominam, że niewolnik miał zapewniony dach nad głową i jedzenie.

      Przecież większość ludzi pracuje tylko na to. Bo na nic więcej ich nie stać. Wracają po wielu godzinach do domu, pad do łóżka, pobudka skoro świt, zapieprz i tak w koło macieju...

      • 14 0

  • (2)

    Jak pracodawca daje wolne za nadgodziny to powinno to być 50 lub 100% więcej tak jak w przypadku gdy musiałby zapłacić

    • 41 1

    • I tak jest w kp (1)

      50% wiecej

      • 2 4

      • Owszem jest

        Ale zależy na czyj wniosek odbierane są nadgodziny. Wniosek pracownika 1:1, pracodawcy 1,5:1

        • 1 0

  • Zenada!!! (2)

    Moj pracodawca nie daje wolnego za nadgodziny. Dodatkowo nie placi 50% badz 100%

    • 23 3

    • to nie płacz na forum tylko idź do inspektora pracy...

      • 18 0

    • ejj

      zgłosić to!

      • 9 0

  • (5)

    Mowie kierownikowi, ze musze dziecko z przedszkola odebrac przed 17 i mnie nawet pod grozba zwolnienia, ani minuty dluzej nie zatrzyma w pracy. Zona pracuje do 18

    • 37 1

    • (3)

      sprawowanie opieki nad zależnym członkiem rodziny(lub nawet nie rodziny) jest w orzecznictwie uzasadnioną podstawą do odmowy świadczenia nadgodzin

      • 9 0

      • (2)

        A jak dzieciak ma 5 lat to też przecież przedszkole...

        • 0 2

        • (1)

          dziecko samodzielnie może wracać do domu jak ukonczy 10 lat
          prawo o ruchu drogowym Art 43
          8latek musi mieć asystę 10 łatka

          wiem, dziwne, ale i na to są przepisy ....

          • 11 1

          • Dziecko może samo wracać jak ukończy lat 7. Nie wprowadzaj w błąd, bo już się wystraszyłem, że niedługo trzeba będzie mieć 18 lat żeby móc wyjść z domu bez opieki

            • 2 3

    • -u mnie mowia ,trzeba nadgodziny robic terminy i takie tam pier....lenie.

      -ja na to ja na lato ,zaplacie najpierw godnie za 8 godzin ,a jak odczuje motywacje to moze bede robil nadgodziny.
      ludzie nie ma takiego prawa ,ze trzeba nadgodziny robic ,strasza ,ze zwolnia ,ze ukraincy itd ,ja mowie to nie ma problemu zwalniajcie mnie .

      • 13 0

  • Pracownik czy niewolnik?

    To jest bardzo kontrowersyjny zapis kodeksu i w moim odczuciu ogranicza on znacznie moje swobody dysponowania własnym czasem oraz ogranicza mi możliwości innego zarobkowania
    Dlatego występuje tylko w umowach o pracę
    Sądy bardzo luźno podchodzą do tego zapisu, na szczęście na korzyść pracownika
    Prawnik ani nie dopytał się jaką umowa ani jaki jest przyjęty okres rozliczeniowy, ani czy pracodawca wie o niepełnosprawności ......takie detale, a może to umowa zlecenie i kodeks nie obowiązuje
    Jest też przepis o czymś takim jak usuwanie awarii, i wtedy wszystkie limity są zupełnie inne :P

    • 23 0

  • (5)

    A czy mozna w umowie o prace zawrzec punkt, zgodnie z ktorym strony pracownik nie jest zobowiazany do wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych ?

    • 12 0

    • Nie można, (1)

      ponieważ kłóciło by się to z kodeksem pracy. Identycznie nie można np. skrócić okresu wypowiedzenia (jednak można wydłużyć).
      Jeśli nadgodziny wynikają ze specyfiki pracy (np. przy rozładunku, trzeba rozładować bo nie zdąży na prom etc.) to nic nie zrobimy (trzeba poszukać spokojniejszej roboty), jeśli jednak np. z góry zostało zaplanowane dla nas np. 20 nadgodzin przy kopaniu rowu pod światłowód to już raczej każdy sąd to zakwestionuje.
      Generalnie nie musimy się zgadzać na żadne nadgodziny i najlepiej powiedzieć o tym wprost pracodawcy - jeśli mu to nie odpowiada to niech rozsyła oferty po pośredniakach/agencjach i próbuje zmotywować do pracy kogoś innego.

      • 3 1

      • Można zawrzeć wszystkie zmiany które będą gwarantowały pracownikowi taka sama bądź lepsza sytuację niż przewiduje kodeks pracy

        • 1 0

    • Można, bo to zapis korzystniejszy dla pracownika (2)

      • 1 0

      • (1)

        No właśnie nie wiadomo
        Kodeks nakłada i prawa i obowiązki na obie strony umowy
        a jest to zapis na niekorzyść pracodawcy
        pewnie w razie sporu sąd by rozstrzygał

        • 0 1

        • Mozna wprowadzac wszelkie zmiany, które będą dla pracownika lepsze niż jest to przewidziane w kodeksie pracy. Można np umówić się z pracodawca na 40 dni płatnego urlopu

          • 0 0

  • (2)

    Jak pada prośba o zostanie po godzinach to pytam szefa, czy mogę przespać się z jego żoną. Temat od razu się kończy :)

    • 25 0

    • Mokre Twoje sny.

      • 3 3

    • Zapomniałem dodać, że mój szef ma 63 lata. Żonę ma rówieśniczkę...

      • 3 2

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Ludzie biznesu

Roman Walasiński

Prezes zarządu Swissmed Centrum Zdrowia. Ukończył Uniwersytet Gdański, Wydział Prawa i...

Najczęściej czytane