Stwierdzenie, że dowód osobisty to dokument tożsamości nie będzie odkryciem Ameryki ani wydarzeniem równie przełomowym jak odkrycie koła. Z tego jednak wynika pewna istotna konsekwencja. Ten kawałek plastiku, oprócz informacji na temat naszego imienia, nazwiska oraz numeru PESEL jego właściciela, zawiera również wiele innych cennych danych takich jak wizerunek (fotografia twarzy), imiona rodziców, miejsce i data urodzenia, itp.
Wielu z nas nosi przy sobie dowód osobisty, część z przyzwyczajenia, część aby uniknąć ryzyka spędzenia kilku godzin na komisariacie, gdyby jakiemuś policjantowi przyszła do głowy chęć wylegitymowania nas. Niejednokrotnie możemy spotkać się z sytuacją, gdy przy prostej czynności, jak podpisanie umowy na wykupienie abonamentu telefonicznego u któregoś z operatorów sieci komórkowej jesteśmy proszeni o okazanie dowodu osobistego, a nawet wyrażenia zgody na jego skserowanie. Co więcej, w niektórych przypadkach, gdy np. chcemy wypożyczyć łyżwy czy inny sprzęt sportowy, to oczekuje się od nas zostawienia dowodu "w zastaw".
Czy tego typu praktyki są zgodne z prawem? Czym grozi udostępnianie przypadkowym osobom dowodu osobistego czy też jego kserokopii? Warto znać odpowiedzi na te pytania, ponieważ w przyszłości pozwoli to nam uniknąć wielu niepotrzebnych problemów, a być może zaoszczędzi pieniędzy i stresu.
Zgodnie z ogólną regułą określoną w ustawie o ochronie danych osobowych, usługodawca podpisując z nami umowę może od nas żądać udostępnienia tylko takich danych, które są niezbędne do zawarcia i wykonania tej umowy. Z jego perspektywy, co do zasady, będą to dane, dzięki którym będzie mógł dochodzić przed sądem swoich roszczeń o zapłatę za nieopłaconą usługę. Do tego potrzebuje imienia, nazwiska oraz miejsca zamieszkania swojego dłużnika oraz numeru PESEL. Stąd też udostępnienia tylko tych danych może zgodnie z obowiązującym prawem żądać usługodawca.
W celu potwierdzenia prawdziwości powyższych danych przedsiębiorca wprawdzie może żądać okazania dowodu osobistego, ale nie może żądać i uzależniać zawarcia umowy od zeskanowania lub skserowania dowodu osobistego. Ze względu na specyfikę umowy może oczywiście wystąpić potrzeba podania dodatkowych danych - stanie się tak wtedy, gdy w celu zabezpieczenia umowy, (np. kredytowej) trzeba będzie wskazać informacje o posiadanym majątku. Czasami także przepisy prawa wprost określają, jakich dodatkowych danych osobowych może żądać usługodawca. Dobrym tego przykładem jest prawo telekomunikacyjne, na podstawie którego w chwili obecnej dostawca usług telekomunikacyjnych może przetwarzać dodatkowe dane takie jak imiona rodziców, miejsca i daty urodzenia klienta.
Natomiast gdy taki usługodawca zapragnie posiadać inne nasze dane, np. adres e-mail, musi on uzyskać naszą zgodę. Musi być ona dobrowolna, co oznacza, że dostawca nie może uzależniać zawarcia umowy od wyrażenia zgody na udostępnienie dodatkowych danych.
Należy jednak pamiętać, że ani specyfika umowy, ani też prawo telekomunikacyjne nie przyznają usługodawcom prawa do wymuszania zgody klienta odnośnie skanowania i kserowania dowodów osobistych. Wyjątkiem wprost dopuszczającym możliwość skanowania i kserowania dowodu osobistego jest art. 112b prawa bankowego, w myśl którego banki mogą przetwarzać informacje zawarte w dokumentach tożsamości osób fizycznych dla celów prowadzonej działalności bankowej.
Podobnie jak w przypadku kserowania dowodu osobistego, z tych samych powodów, również praktyka polegająca na zatrzymywaniu "w zastaw" dokumentów tożsamości jest niezgodna z ustawą o ochronie danych osobowych, gdyż poza podaniem podstawowych danych wystarczające dla zweryfikowania ich prawdziwości jest samo okazanie dokumentu. Co więcej, w ustawie o dowodach osobistych przewidziano karę ograniczenia wolności lub grzywny za zatrzymanie cudzego dowodu osobistego bez podstawy prawnej.
W maju tego roku w życie wejdzie istotna reforma prawa ochrony danych osobowych (o czym pisaliśmy w tekście
Rewolucja w prawie ochrony danych osobowych). W kontekście poruszanych tutaj kwestii trzeba mieć świadomość, że praktyka nielegalnego pozyskiwania przez firmy kserokopii lub skanów dowodów osobistych, nie wspominając o pozyskiwaniu tych dokumentów "w zastaw" swoich klientów po 25 maja 2018 roku może zakończyć się nałożeniem przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych (PUODO) kary pieniężnej. Rozporządzenie w sprawie ochrony danych osobowych (RODO) nie określa wysokości kar za poszczególne naruszenia przepisów ustawy przewidując jedynie maksymalną karę jaką może nałożyć PUODO, a ta nie jest niska, bo wynosi 20 mln euro. Oczywiście trudno przypuszczać aby PUODO nałożył taką karę za skserowanie czy wzięcie "w zastaw" dowodu osobistego, niemniej jednak faktem jest, iż przy tak określonej górnej granicy kar, które może nakładać ten organ, również drobne naruszenia RODO mogą skutkować dotkliwymi sankcjami.
Dlaczego tak ważne jest, aby chronić swój dowód osobisty i zawarte w nim dane? Odpowiedź jest prosta: przede wszystkim, aby uniknąć
kradzieży tożsamości. Imię, nazwisko oraz numer PESEL pozwalają w dzisiejszych czasach uzyskiwać szybkie pożyczki - tzw. chwilówki. Jeżeli dowód osobisty dostanie się w niepowołane ręce, to o fakcie nielegalnego zaciągnięcia pożyczki lub innego zobowiązania w oparciu o skserowany dokument tożsamości dowiemy się dopiero od komornika pukającego do naszych drzwi. Późniejsze udowodnienie, iż to nie my zaciągnęliśmy dług jest stosunkowo kosztowne, czasochłonne i stresujące.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy
