Godziny pracy są dla niektórych pracowników bardzo ważną kwestią. Czy pracodawca może je dowolnie zmieniać? Z takim pytaniem zwrócił się do nas jeden z czytelników.
Jestem zatrudniony w firmie produkcyjnej. W dzień podpisania umowy przeczytałem regulamin pracy, w którym był podany czas pracy dla mojego stanowiska: praca nocna 22:00 - 7:00. Mój pracodawca wyznaczył mi pracę nocną w godzinach 18:00 - 2:00. W regulaminie pracy nie było żadnej wzmianki o właśnie takich godzinach.
Czy pracodawca może dowolnie zmienić grafik pracy?
Czy mogę prosić pracodawcę o zmianę czasu pracy? Co mam zrobić jeśli pracodawca nie wyrazi na to zgody?Na pytanie odpowiada Andrzej Fortuna - radca prawny z kancelarii Radcy Prawnego Fortuna.
Regulamin pracy jest źródłem prawa pracy obowiązującego w danym zakładzie pracy. Za pośrednictwem regulaminu pracodawca ustala organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników. Przepis art. 1041 Kodeksu pracy określa minimalny zakres przedmiotowy, jaki powinien być w tym akcie uregulowany. Przepis wskazuje, że regulamin powinien ustalać w szczególności m. in. rozkłady czasu pracy.
Rozkład czasu pracy nie jest pojęciem zdefiniowanym w ustawie. Przyjmuje się, że są to określone przez pracodawcę ramy czasu pracy dla danych grup pracowników, tj. w które dni tygodnia praca może być przez nich wykonywana i w jakich godzinach. W oparciu o ustalony rozkład czasu pracy pracodawca sporządza harmonogram czasu pracy, w którym konkretnie wskazuje, w jakich dniach i godzinach dany pracownik będzie wykonywał pracę. W harmonogramie czasu pracy nie można wyznaczyć godzin wykraczających poza rozkład czasu pracy, ponieważ postanowienia regulaminu pracy są dla pracodawcy wiążące.
Jeżeli zgodnie z pytaniem czytelnika, w regulaminie pracy pracodawca określił, że pracownicy zatrudnieni na danym stanowisku będą świadczyć pracę w godzinach od 22:00 do 7:00, to oznacza, że zatrudniając pracownika w pełnym wymiarze czasu pracy, co do zasady pracodawca powinien w harmonogramie wskazać, że pracownik będzie świadczył pracę od godziny 22:00 do 6:00 lub od 21:00 do 7:00 (oczywiście praca może się rozpocząć również o niepełnej godzinie). Jeżeli w regulaminie nie ma dodatkowych postanowień rozszerzających określone ramy rozkładu czasu pracy (tj. że w określonych przypadkach rozkład czasu pracy jest inny), to narzucenie pracownikowi wykonywania pracy od godziny 18:00 do 2:00 może stanowić naruszenie postanowień regulaminu pracy, skoro ustalony w regulaminie rozkład czasu pracy nie przewidywał możliwości wykonywania pracy w godzinach od 18:00 do 22:00.
Zmiana wymiaru etatu a prawo do otrzymania odprawy
mam godziny pracy ściśle określone przez pracodawcę
37%
pracodawca układa grafik, ale mogę zgłosić swoje uwagi
23%
mam elastyczne godziny pracy
29%
nie jestem rozliczany za godziny, ale za efekty
11%
Pracodawca chcąc powierzyć pracownikowi pracę w innych godzinach, niż to wynika z ustalonego rozkładu czasu pracy, powinien wpierw dokonać zmiany regulaminu pracy. Zmiana regulaminu wymaga takiego samego trybu jak jego uchwalenie. To oznacza, że zmiana regulaminu wchodzi w życie dopiero po upływie 2 tygodni od dnia podania informacji o zmianie do wiadomości pracowników. Jeżeli u danego pracodawcy działa zakładowa organizacja związkowa, pracodawca ma obowiązek uzgodnić zmiany z tą organizacją. W przypadku, gdy zmiana regulaminu ma być dla pracownika niekorzystna, to aby była dla niego wiążąca, pracodawca będzie musiał zawrzeć z pracownikiem porozumienie zmieniające lub wypowiedzieć pracownikowi warunki pracy.
Istnieje jeden wyjątek od konieczności przeprowadzania procedury zmiany regulaminu pracy. Pracodawca może ustalić pracownikowi indywidualny rozkład czasu pracy, który nie musi być uregulowany w regulaminie. Stosowanie takiego rozkładu wymaga jednak uprzedniego wniosku pracownika, wobec czego taki rozkład nie może być stosowany bez zgody pracownika.
W przypadku, gdy pracodawca nie zmieni rozkładu czasu pracy w regulaminie pracy, regulamin nie zawiera żadnego wyjątku co do wskazanego rozkładu, a pracownik nie złoży wniosku o ustalenie indywidualnego rozkładu czasu pracy, to powierzenie pracownikowi świadczenia pracy w innych godzinach niż to wynika z rozkładu, może stanowić naruszenie postanowień regulaminu pracy, a zgodnie z art. 281 pkt 5 Kodeksu pracy - może stanowić wykroczenie przeciwko prawom pracownika, za co pracodawca może być ukarany karą grzywny.
Odpowiadając na pytanie czytelnika - pracownik, który nie zgadza się na wyznaczanie mu innych godzin pracy niż to wynika z postanowień regulaminu, ma prawo domagać się od pracodawcy zmiany wyznaczonych godzin pracy. Warto pracodawcy uświadomić, że jego postępowanie jest niezgodne z przepisami prawa pracy. Jeżeli pracodawca nie zechce dokonać zmiany, w ocenie autora tego artykułu - takie zachowanie pracodawcy mogłoby być kwalifikowane jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika uprawniające do rozwiązania umowy przez pracownika bez wypowiedzenia i z winy pracodawcy.
Przed podjęciem przez czytelnika jakichkolwiek działań, warto dokładnie przeanalizować regulamin pracy, aby upewnić się, że wskazane przez czytelnika ramy czasu są w istocie rozkładem czasu pracy, a nie określeniem pory nocnej. W przeciwieństwie bowiem do rozkładu czasu pracy, pora nocna nie określa, w jakich godzinach praca będzie przez pracownika wykonywana, ale wskazuje, że jeżeli praca będzie wykonywana w tych godzinach, to pracownikowi będą przysługiwały dodatkowe uprawnienia. Świadczenie pracy w porze nocnej wiąże się z uprawnieniem do otrzymania dodatku w wysokości 20 proc. stawki godzinowej. Zgodnie z art. 1517 § 1 Kodeksu pracy pora nocna obejmuje 8 kolejnych godzin między godziną 21:00 a 7:00 i pracodawca powinien w regulaminie pracy określić, które godziny w jego zakładzie pracy będą traktowane jako porę nocną (np. między 21:00 a 5:00 albo między 22:00 a 6:00).
Czy pracodawca może dowolnie zmienić grafik pracy?
Zmiana wymiaru etatu a prawo do otrzymania odprawy
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy