Kiedy pracownik może odmówić nadgodzin?

Marcin Muza

1 marca 2018 (artykuł sprzed 6 lat)

Opinie (64)

Najnowszy artykuł na ten temat Szkolenie po nocnej zmianie. Czy to legalne?

Nieuzasadniona odmowa wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych może być podstawą do nałożenia kary porządkowej lub nawet rozwiązania umowy o pracę.

Przyjmuje się, że praca w godzinach nadliczbowych jest obowiązkiem pracownika. Istnieje jednak kilka okoliczności, w których pracownik może jej odmówić.

Pracuję w pracach interwencyjnych, mam 54 lata i posiadam lekką grupę inwalidzką. Pracuję od poniedziałku do piątku po 8 godzin dziennie, jednak bywa, że pracodawca wymaga ode mnie przyjścia do pracy w sobotę na 8 godzin i w niedzielę na 10. Czy ma takie prawo? Co stanie się, kiedy mu odmówię? Moje zdrowie nie pozwala na taki wymiar pracy.
Na pytanie odpowiada Marcin Muza, radca prawny z MGS Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów Mądry, Sznycer, Cwalina-Kowalewska, Sambożuk Sp.p.

Zgodnie z art. 151 par. 1 kp praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych. Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie: 1) konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii; 2) szczególnych potrzeb pracodawcy.

Za pracę w godzinach nadliczbowych pracownikowi przysługuje oprócz normalnego wynagrodzenia dodatek (w wysokości 50 lub 100 proc. wynagrodzenia, w zależności od tego na jaką porę przypadają godziny nadliczbowe). Praca w godzinach nadliczbowych może być rekompensowana także przez udzielenie czasu wolnego. Zgodnie bowiem z art. 151(2) kp pracownikowi, który wykonywał pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy udzielony pracownikowi do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z nim uzgodnionym. Termin wykorzystania tego dnia powinien być uzgodniony z pracownikiem. Udzielenie dnia wolnego jest obowiązkiem pracodawcy.

Jak często pracujesz w godzinach nadliczbowych?

kilka razy w tygodniu mniej więcej raz na tydzień kilka razy w miesiącu rzadko, tylko w wyjątkowych sytuacjach nigdy, mój pracodawca tego nie wymaga

Choć nie zostało to wyrażone wprost w przepisach Kodeksu pracy to przyjmuje się (w orzecznictwie sądów oraz doktrynie prawa), że praca w godzinach nadliczbowych jest obowiązkiem pracownika. Jako źródła tego obowiązku wskazuje się m.in. na konieczność dbania o dobro zakładu pracy (art. 100 §2 kp) lub obowiązek stosowania się do poleceń przełożonych, jeśli dotyczą one pracy i nie są sprzeczne z przepisami prawa (art. 100 §1 kp).

Nieuzasadniona odmowa wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych może być podstawą do nałożenia kary porządkowej lub nawet rozwiązania umowy o pracę.

Co do zasady pracownik może odmówić wykonania polecenia pracy w godzinach nadliczbowych, gdy:

1) Należy on do grup pracowników szczególnie chronionych, objętych zakazem pracy nadliczbowej. Do grupy tej zaliczamy:
a) kobiety w ciąży (art. 178 § 1 kp),
b) pracowników opiekujących się dzieckiem do lat 4 bez ich zgody (art. 178 § 2 kp),
c) pracowników młodocianych (art. 203 § 1 kp),
d) pracowników niepełnosprawnych, chyba że lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne lub - w razie jego braku - lekarz sprawujący opiekę nad tym pracownikiem wyrazi na to zgodę (art. 15 ust. 3 ustawy z 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych),
e) pracowników pracujących na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, jeżeli praca nadliczbowa podyktowana jest szczególnymi potrzebami pracodawcy (art. 151 § 2 kp).
(2) Zostały już przekroczone dopuszczalne limity godzin nadliczbowych. Polecenie pracodawcy, jako niezgodne z prawem, nie jest dla pracownika wiążące (na podstawie art. 100 § 1 kp),
(3) Pracodawca korzysta ze swojego uprawnienia w sposób sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa lub zasadami współżycia społecznego (na podstawie art. 8 kp). Wskazać tu należy, że skorzystanie z tego uprawnienia na tej podstawie zarezerwowane jest raczej dla sytuacji wyjątkowych. Przyczyną odmowy nie może być np. zmęczenie pracownika.

Z listu czytelnika wynika, że zalicza się on do grupy pracowników niepełnosprawnych, o których mowa w art. 15 ust. 3 ustawy z 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Przepisy tego aktu prawnego stosuje się bowiem między innymi do osób, których niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z przyjętych stopni niepełnosprawności. Art. 3 tej ustawy wskazuje na trzy stopnie niepełnosprawności, tj. 1) znaczny, 2) umiarkowany i 3) lekki. Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Ochrona, którą przewiduje art. 15 ust. 3 przywołanej ustawy dotyczy wszystkich niepełnosprawnych, którzy przedstawią pracodawcy orzeczenie potwierdzające niepełnosprawność, w tym także pracowników o orzeczonej niepełnosprawności w stopniu lekkim. Tym samym, po przedstawieniu przez czytelnika tego orzeczenia pracodawca nie może powierzyć mu wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych. Wskazuję jednocześnie, że ochrona, o której mowa powyżej jest wyłączona w sytuacji osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz gdy, na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę. W związku z tym polecenie czytelnikowi pracy w godzinach nadliczbowych będzie możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy mowa będzie o pracy przy pilnowaniu lub po uzyskaniu zgody lekarza.

Porady prawnika

Masz wątpliwości dotyczące działań firmy, która cię zatrudnia? Nie wiesz jak postąpić w sporze z pracodawcą, jakie możliwości pozostawia ci prawo pracy? A może po prostu jest temat, który cię nurtuje i chcesz poznać zastosowanie bieżących przepisów? Prześlij swoje pytania mailem: serwispraca@trojmiasto.pl. Na pytania czytelników odpowiadać będą radcy z trójmiejskich kancelarii. Odpowiedzi na wybrane pytania publikowane będą w Serwisie Praca portalu Trojmiasto.pl

O autorze

Marcin Muza

radca prawny, MGS LAW Kancelaria Radców prawnych Mądry, Sznycer, Sambożuk Spółka Partnerska Sp. p.

MGS Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów Mądry, Sznycer, Cwalina-Kowalewska, Sambożuk Sp. p.

Miejsca

MGS LAW Kancelaria Radców Prawnych Gdańsk, Karola Szymanowskiego 2

Opinie (64) 1 zablokowana

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-03-01 12:03

Eldorado sie konczy.wielu januszo biznesmenow to odczuje

6 lat
- 14 0
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-03-01 12:28

(4)

Pip tylko czeka na zgloszenia o nieuczciwych pracodawcach oj duuuzo kasy wplynie do budzetu a kary sa od 1000 do 30.000

6 lat
- 14 0
Twoja opinia

Zmień treść

Pip tylko czeka na zgloszenia o nieuczciwych pracodawcach oj duuuzo kasy wplynie do budzetu a kary sa od 1000 do 30.000
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-03-01 16:10
  
  (1)
  
  I tak dużo niższe niż gdziekolwiek na Zachodzie
  
  Kocio
  6 lat
  - 5 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  I tak dużo niższe niż gdziekolwiek na Zachodzie
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2018-03-01 16:17
    
    kwestia czasu,w Niemczech kary 5 razy wyzsze to i 5 razy wiekszy porządek
    
    6 lat
    
    3 1
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-03-02 06:29
  
  Oj mało wiesz synek o życiu (1)
  
  Przychodzi taka kobita z pipu do firmy, czeka już na nią koperta. I w firmie gdzie jest ze 100 grubych naruszeń, pada tylko stwierdzenie "proszę trochę odświeżyć toaletę, i pomalować jedną ściane, i dokupić jakiś grzejnik". A tam rudera ledwo co kupy się trzyma a w środku ludzie tyraja w warunkach uwłaczajacych człowiekowi w temp zbliżonej do tej na dworze.
  
  6 lat
  - 2 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Przychodzi taka kobita z pipu do firmy, czeka już na nią koperta. I w firmie gdzie jest ze 100 grubych naruszeń, pada tylko stwierdzenie "proszę trochę odświeżyć toaletę, i pomalować jedną ściane, i dokupić jakiś grzejnik". A tam rudera ledwo co kupy się trzyma a w środku ludzie tyraja w warunkach uwłaczajacych człowiekowi w temp zbliżonej do tej na dworze.
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2018-03-02 07:55
    
    Koperta jeszcze w nagrade mowisz
    
    6 lat
    
    1 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Koperta jeszcze w nagrade mowisz
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-03-01 16:47

Wszystko byloby ok gdyby nie fakt, ze pracodawcy unikaja placenia jak moga a wyrownanie w urlopie znaczy tyle, ze i tak nie wezmiesz go wtedy kiedy bedziesz chcial tylko wtedy, kiedy bedzie to pasowac pracodawcy. Za urlopy nadgodzin nie robie i trzymam sie tego od lat. Dziwnym zbiegiem okolicznosci przestano mi je "oferowac" :)

6 lat
- 10 1
Twoja opinia

Zmień treść

Wszystko byloby ok gdyby nie fakt, ze pracodawcy unikaja placenia jak moga a wyrownanie w urlopie znaczy tyle, ze i tak nie wezmiesz go wtedy kiedy bedziesz chcial tylko wtedy, kiedy bedzie to pasowac pracodawcy. Za urlopy nadgodzin nie robie i trzymam sie tego od lat. Dziwnym zbiegiem okolicznosci przestano mi je "oferowac" :)
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-03-01 18:07

pracodawcy jakby mniej pewni siebie...

6 lat
- 6 0
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-03-01 21:51

Co kara

To jakaś kpina...nadgodziny odmawiam zawsze niewolnikiem nie jestem.

Yopas
6 lat
- 4 1
Twoja opinia

Zmień treść

To jakaś kpina...nadgodziny odmawiam zawsze niewolnikiem nie jestem.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-03-02 13:45

Absurdy kodeksu i prawniczego bełkotu (1)

Nie można dawać robić z siebie niewolnika. Przypomniał mi się jeden dowcip:

Dzwoni szef do pracownika na urlopie:
-hej, musisz dzisiaj przyjść do pracy!!!
-ale Szefie, nie mogę..
-a to niby czemu? przecież musisz!
-jestem w trakcie libacji..
-eeeee,no dobra przyjdź jutro..
-jutro będę jeszcze pijany..
-eeeee, no to pojutrze
-Szefuńciu, pojutrze to ja będę trzeźwiał!!!

cmok
6 lat
- 3 0
Twoja opinia

Zmień treść

Nie można dawać robić z siebie niewolnika. Przypomniał mi się jeden dowcip: Dzwoni szef do pracownika na urlopie: -hej, musisz dzisiaj przyjść do pracy!!! -ale Szefie, nie mogę.. -a to niby czemu? przecież musisz! -jestem w trakcie libacji.. -eeeee,no dobra przyjdź jutro.. -jutro będę jeszcze pijany.. -eeeee, no to pojutrze -Szefuńciu, pojutrze to ja będę trzeźwiał!!!
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-03-02 13:56
  
  hehe
  
  -..no to masz przyjść jak wytrzeźwiejesz!!!
  -ale Szefie, mam jeszcze tydzień urlopu...
  -musisz przyjść bo tak nakazuje kodeks!!!
  -musisz że co??? halo...!hallllo!!! ....cholera nie mam chyba zasięgu.... piiiiiiiiiiiiiiiiiiii
  
  6 lat
  - 3 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  -..no to masz przyjść jak wytrzeźwiejesz!!! -ale Szefie, mam jeszcze tydzień urlopu... -musisz przyjść bo tak nakazuje kodeks!!! -musisz że co??? halo...!hallllo!!! ....cholera nie mam chyba zasięgu.... piiiiiiiiiiiiiiiiiiii
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-03-02 14:23

Śmieszny artykuł

U nas w hotelu jak powiedziałam, że nie mogę więcej robić nadgodzin to prezesowa powiedziała,że mam sobie pracy szukać.Ona ma 100 ukrainek na moje miejsce. Zrobiłam 280 godzin w miesiącu! Głupi artykuł.

Czarny Hotel (w) Sopot.
6 lat
- 10 0
Twoja opinia

Zmień treść

U nas w hotelu jak powiedziałam, że nie mogę więcej robić nadgodzin to prezesowa powiedziała,że mam sobie pracy szukać.Ona ma 100 ukrainek na moje miejsce. Zrobiłam 280 godzin w miesiącu! Głupi artykuł.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-03-02 15:48

Nadgodziny = nadwyplata :) nazwa smieszna jesli szef tego nie pojmuje musi brac korepetycje w Panstwowym Inspektoracie Pracy.

6 lat
- 4 0
Twoja opinia

Zmień treść

Nadgodziny = nadwyplata :) nazwa smieszna jesli szef tego nie pojmuje musi brac korepetycje w Panstwowym Inspektoracie Pracy.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-03-02 17:18

Co za porada ;)

A o tym jakie są limity godzinowe, to już nie wspomina.
150 godzin rocznie i 48 tygodniowo

6 lat
- 3 0
Twoja opinia

Zmień treść

A o tym jakie są limity godzinowe, to już nie wspomina. 150 godzin rocznie i 48 tygodniowo
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-03-02 22:08

Prosze popatrzec na stocznie (1)

w stoczniach w wielu firmach zmusza się ludzi do pracy po 10h ,12h a czasem wiecej godzin,nikt nawet nie mysli o dodatkach,nawet za prace w niedziele nie ma dodatku.bez ubezpieczen i skłdek,bez urlopów.smieciówki-innych ofert nie ma.korupcja taka jak dawniej,zamkniecie stoczni niczego nie zmieniało poza paroma świniami przy korycie.siedzi od lat stara banda i wyzyskuje ludzi.dlatego tak uciekaja na zachód.zróbcie cos z tym do

ggg
6 lat
- 9 0
Twoja opinia

Zmień treść

w stoczniach w wielu firmach zmusza się ludzi do pracy po 10h ,12h a czasem wiecej godzin,nikt nawet nie mysli o dodatkach,nawet za prace w niedziele nie ma dodatku.bez ubezpieczen i skłdek,bez urlopów.smieciówki-innych ofert nie ma.korupcja taka jak dawniej,zamkniecie stoczni niczego nie zmieniało poza paroma świniami przy korycie.siedzi od lat stara banda i wyzyskuje ludzi.dlatego tak uciekaja na zachód.zróbcie cos z tym do
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-03-24 10:58
  
  dopóki znajdują sie ludzie co przychodzą i robią to góra nie widzi problemu
  druga sprawa ludzie nie pozywają takich firm to czemu te firmy miały by działać zgodnie z prawem? ludzie sami sobie to robią i jeden drugiemu na wzajem
  
  Kot
  6 lat
  - 0 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  dopóki znajdują sie ludzie co przychodzą i robią to góra nie widzi problemu druga sprawa ludzie nie pozywają takich firm to czemu te firmy miały by działać zgodnie z prawem? ludzie sami sobie to robią i jeden drugiemu na wzajem
  Regulamin dodawania opinii